Ewa Czerwińska – przewodnik trójmiejski

Ewa Czerwińska, przewodnik, wycieczki po Trójmieście, historia Trójmiasta

WIELKI PIĄTEK

by Ewa Czerwińska

22 marca 1940 roku był to WIELKI PIĄTEK
Tego dnia po porannym apelu w „karnej kompanii” Konzentrationslager Stutthof wyselekcjonowano 67 osób i pod eskortą licznego oddziału esesmanów wyprowadzono głęboko w las. Po kilku godzinach ilość powracających osób była zdecydowanie mniejsza- wrócili tylko strażnicy…

zdjęcie z Wikipedii

W końcu listopada 1946 roku w lesie około dwóch kilometrów od obozu znaleziono masowy grób. Zwłoki ekshumowano, te które się dało, zidentyfikowano. Trwało to od 28 listopada do 4 grudnia 1946 roku. W rocznicę Krwawego Wielkiego Piątku , w Wielki Piątek 1947 roku ( 4 kwietnia) szczątki spoczęły na Cmentarzu na gdańskiej Zaspie.
Oto lista ofiar:
22 marca 1940 r. rozstrzelano następujące osoby:

  1. Binnebesel Alfons, ur. 22.04.1904 r., kolejarz;
  2. Block Alojzy, syn Leona ur. 22.08. 1916 r., praktykant kolejowy;
  3. Block Leon, ur. 11.04.1887, urzędnik kolejowy;
  4. Borzyszkowski Edmund, ur. 1904 r., nauczyciel;
  5. Ciepłuch Feliks, ur. 12.05. 1905 r., nauczyciel;
  6. Cymorek Rudolf, ur.11.11.1890 r., pracownik Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku;
  7. Czyżewski Mieczysław, ur. 22.01.1885 r., właściciel drukarni i wydawca;
  8. Dettlaff Edmund, ur. 7.09.1913 r., asystent kolejowy;
  9. Filarski Bernard, ur. 1.08.1880 r., dr medycyny, stomatolog PKP i Gimnazjum
    Polskiego w Gdańsku;
  10. Gauza Józef, ur. 1901 r., nauczyciel;
  11. Garyantysiewicz Alfons, ur. 14.07.1906 r., referendarz kolejowy;
  12. Gierszewski Feliks, ur. 1.04.1908 r., pocztylion Poczty Polskiej w Gdańsku;
  13. Goldmann Stefan, ur. 19.07.1897 r., kupiec, dyrektor Centrali Rolników w Gdańsku;
  14. Górecki Marian, ur. 21.05. 1903 r., ksiądz, opiekun kaplicy pw. Matki Bożej
    Częstochowskiej w Gdańsku – Nowym Porcie, prefekt Gimnazjum Polskiego w Gdańsku,
    beatyfikowany 13.06.1999 r. w Warszawie;
  15. Grabowski Leon Zygmunt, ur. 26.03.1880 r., kontroler ruchu PKP;
  16. Gregorkiewicz Józef, ur. 3.03.1884 r., starszy asystent kolejowy;
  17. Grimsmann Zygmunt, ur. 2.05. 1910 r., asystent pocztowy;
  18. Jesikiewicz Jan, ur. 8.06.1916 r., nauczyciel;
  19. Jurkiewicz Antoni, ur. 20.11.1895 r., starszy asystent kolejowy;
  20. Klimkiewicz Teodor, ur. 16.04.1881 r., emerytowany inspektor Poczty Polskiej;
  21. Knitter Wincenty, ur. 28.01.1898 r., kolejarz;
  22. Komorowski Bronisław, ur. 28.01.1899 r., ksiądz, proboszcz kościoła p.w. Św. Stanisława
    BM w Gdańsku – Wrzeszczu, beatyfikowany 13.06. 1999 r. w Warszawie;
  23. Kosznik Paweł, ur. 3.06.1899 r.; inspektor kolejowy;
  24. Kramer Gustaw, ur. 6.06.1898 r., inżynier elektryk, kupiec;
  25. Kryn Jan, ur. 4.09.1909 r., asystent Poczty Polskiej w Gdańsku;
  26. Lange Bogdan, ur. 4.02. 1906 r., adiunkt kolejowy;
  27. Lendzion Antoni, ur. 10.07.1888 r., działacz związkowy Zjednoczenia Zawodowego
    Polskiego, poseł do Volkstagu WMG;
  28. Łysakowski Konrad, ur. 28.12.1893 r., handlowiec, pracownik firmy PAGED w Gdyni;
  29. Majkowski Jan, ur. 24.08.1893 r. , urzędnik bankowy;
  30. Mionskowski Augustyn, ur. 18.08.1894 r., pracownik PKP w Gdańsku;
  31. Młodzieniewski Franciszek, ur. 6.12.1894 r. pracownik Rady Portu i Dróg Wodnych w
    Gdańsku;
  32. Muzyk Feliks, ur. 6.03. 1898 r., prokurent banku polsko – brytyjskiego w Gdańsku;
  33. Nitka Edward, ur. 11.10.1892 r., asystent kolejowy;
  34. Nitka Brunon, ur. 19.06. 1897, restaurator;
  35. Ossowski Józef, ur. 20.12.1893 r. , starszy asystent kolejowy;
  36. Papka Alfons, ur. 1.12.1906 r., starszy asystent Poczty Polskiej w Gdańsku;
  37. Paszota Bolesław, ur. 31.08.1884 r., emerytowany naczelnik Poczty Polskiej w Gdańsku;
  38. Piasecki Bolesław, ur. 14.07. 1900 r., pracownik cywilny Wydziału Wojskowego
    Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku;
  39. Planeta Juliusz, ur. 4.06.1902 r., Starszy asystent Poczty Polskiej w Gdańsku;
  40. Pniewski Władysław, ur. 3.02.1893 r., dr filologii polskiej, profesor Gimnazjum
    Polskiego w Gdańsku;
  41. Reetz Stanisław, ur. 8.05.1897 r., starszy ekspedient Poczty Polskiej w Gdańsku;
  42. Sojecki Konrad, ur. 19.02.1890 r., starszy asystent PKP w Gdańsku;
  43. Suchecki Brunon, ur. 1902 r., nauczyciel w Złotowie;
  44. Szarski Gustaw, ur. 31.01.1899 r., inspektor celny;
  45. Szuca Michał, ur. 4.04.1886 r., dr praw, radca finansowy Rady Portu i Dróg Wodnych w
    Gdańsku;
  46. Thomas Henryk, ur. 20.09.1898 r., inżynier, pracownik Dyrekcji PKP w Gdańsku;
  47. Trzebiatowski Leon, ur. 6.04. 1890 r., kolejarz, pracownik PKP w Gdańsku;
  48. Wesołowski Augustyn, ur. 11.10.1882 r., kupiec, wiceprezes Gminy Polskiej w WMG;
  49. Wieczorkowski Henryk, ur. 22.06.1886 r., dziennikarz;
  50. Wika – Czarnowski Anastazy, ur. 30.05.1887 r., emerytowany dyrektor Poczty Polskiej w
    Gdańsku;
  51. Witkowski Szymon, ur. 15.09.1878 r., kolejarz;
  52. Woyda Piotr, ur. 28.09.1877 r., dr praw, wicewojewoda pomorski w l. 1920-1924;
  53. Ziółkowski Tadeusz, ur. 5.06.1888 r., komandor pilotów w Gdańsku, pracownik Rady
    Portu i Dróg Wodnych;
  54. – 67. – nazwiska ofiar nieznane.

Jak widać z tej listy byli to głównie Polacy pochodzący z Gdańska, Gdyni i innych miast Pomorza, przedstawiciele polskiej inteligencji. Ich lista w ramach akcji „Intelligenzaktion” była sporządzona na długo przed rozpoczęciem wojny. Nauczyciele, lekarze, księża, prawnicy, urzędnicy itd,itd wszyscy oni byli skazani już na długo przed 1 września 1939.
Pierwszych aresztowań dokonano w nocy z 31 sierpnia na 1 września wg ściśle sporządzonych list. W Gdańsku i okolicach było to około 1500 osób. Przewożono ich do Victoria Schule ( dzisiaj Wydział Biologii UG ul. Kładki- dawna szkoła dla dziewcząt) i do tzw. Starych Koszar w Nowym Porcie.Podobnie było w innych częściach naszego kraju ale i na terenie Niemiec- Prusy Wschodnie, Śląsk, Pomorze Środkowe itd.
Tych w Gdańsku, po brutalnych przesłuchaniach, przewożono do nowo tworzonego obozu na Mierzei Wiślanej- Stutthof.
Tych przeznaczonych do eliminacji poddawano poniżeniu na wszelkie możliwe sposoby. Bito, torturowano, zmuszano do najbardziej brudnych i poniżających prac, jak np czyszczenie własnymi rękami obozowych klozetów. Szczególnie pastwiono się nad tymi, którzy przed wojną pracowali nad utrzymaniem polskości. Głównie dotyczyło to Księży, nauczycieli, działaczy politycznych.
W Niedzielę Palmową ( 17 marca ’40) z takich właśnie osób utworzono karną kompanię , liczącą około 100 osób i umieszczono ją w osobnym baraku. Ograniczono im racje żywnościowe, pozbawiono zapasowej odzieży i bielizny. Oprawcom zależało na upodleniu, zaszczuciu i złamaniu ducha więźniów. Ich los był przesądzony.
Nastał w końcu Wielki Piątek….