O „Ojcu Chrzestnym” Wisły Śmiałej słów kilka…
Wisła- Królowa Polskich Rzek uchodzi do Zatoki Gdańskiej kilkoma odnogami.Jedno z nich, o długości 2,5 km, płynie na terenie Gdańska. Powstało zimą 1840r. kiedy to na Wiśle Leniwce, w pobliżu Płoni utworzył się olbrzymi zator lodowy, uniemożliwiający spływ wody w kierunku Wisłoujścia. Spiętrzone masy wody grożące zalaniem całych Żuław przerwały wówczas nadbrzeżne wydmy ok. 8 km na wschód od Gdańska i znalazły ujście w morzu. Pierwotnie nowe koryto zostało nazwane Przełomem Wisły. W 1895 zbudowano Przekop Wisły, który przejął jej funkcje.
Dawny zaś Przełom wpada do Zatoki Gdańskiej pomiędzy Górkami- Wschodnimi i Zachodnimi, po zachodniej stronie Wyspy Sobieszewskiej i nosi nazwę WISŁA ŚMIAŁA.
Nazwę tę nadał jej polski poeta i geograf. Spolonizowany syn Niemca w służbie austriackiej, ale też polski patriota. Postać bardzo ciekawa, nieco zapomniana. Wydarzeniami z jego życiorysu można by obdarzyć było kilka osób.
W Sobieszewie znajduje się Izba Pamięci jego imienia. Mało znana a warta odwiedzenia
WINCENTY POL- dzisiaj 02.12.2024 jest 152-ga rocznica jego śmierci.
Wincenty Ferreriusz Jakub Pol, pseud. Janusz urodził się 20 kwietnia 1807 w Lublinie. Jego ojciec – Franciszek Ksawery Pohl (pierwotna, pruska forma nazwiska rodziny) – był Niemcem urodzonym we wsi Kępa Tolnicka (3 km na zachód od Reszla) na Warmii, zaś matka – Eleonora – pochodziła ze spolonizowanej rodziny francuskiej.
Ojciec pracował w administracji austriackiej (jako radca Sądu Szlacheckiego we Lwowie), następnie w Lublinie.
Po urodzinach Wincentego rodzina Pollów przeniosła się do Lwowa,gdzie Wincenty po ukończeniu gimnazjum i kolegium jezuickiego w Tarnopolu, rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego.
Trzy lata po ich ukończeniu w 1830 za namową Adama Jochera został zastępcą lektora języka i literatury niemieckiej na Uniwersytecie Wileńskim.
Jego wczesne utwory wzorowane były na twórczości romantyków, m.in.: J.W. Goethego, G. Byrona, A. Mickiewicza.
Za udział w powstaniu listopadowym jako podchorąży 10 Pułku Ułanów Litewskich ( był ranny w czasie walk) został odznaczony orderem Virtuti Militari i awansowany do stopnia podporucznika. Na zlecenie generała J. Bema organizował w Dreźnie i Lipsku pomoc dla żołnierzy polskich, udających się na emigrację przez Niemcy do Francji.Przebywał w Lipsku, Dreźnie (tam poznał Adama Mickiewicza, który wyraził pozytywną opinię o jego próbach poetyckich), a później we Francji.
Po powrocie do Galicji w 1832 angażował się w ruchu patriotycznym u boku Ksawerego Krasickiego. Stopniowo zmieniając poglądy na bardziej konserwatywne, związał się z ugodowym Komitetem Patriotycznym. W czasie pracy konspiracyjnej poznał Seweryna Goszczyńskiego. Rok później odbył podróż po Wołyniu, Podolu i Ukrainie.
W obawie przed represjami ze strony zaborców przez kilka miesięcy ukrywał się w Zakopanem, co dało początek jego zainteresowaniu Tatrami. Pod koniec 1835 przebywał w Zagórzanach koło Gorlic, gdzie powstała Pieśń o ziemi naszej – najpopularniejszy utwór Pola, poetycki opis regionów Polski.
1835 w Paryżu opublikował bezimiennie popularny zbiór wierszy Pieśni Janusza. Następnie wrócił przez Wielkopolskę do Galicji, gdzie początkowo brał udział w ruchu spiskowym, a następnie przeszedł na pozycje konserwatywne, wiążąc się z ugodowym Komitetem Patriotycznym, choć nie zrywał całkowicie z ugrupowaniami demokratycznymi.
W połowie 1839 zamieszkał w odrestaurowanym według własnego planu zamku w Lesku. Kolejne miesiące spędzał na wędrówkach po Karpatach, podczas których badał stosunki wodne i geologię tego obszaru oraz dokonywał obserwacji meteorologicznych. W 1840 przeniósł się do Glinika Mariampolskiego (dziś część Gorlic). Mieszkając tam 6 lat, nie zaniedbując poezji, zajął się poważniejszymi badaniami naukowymi. W latach 1841–1844 podróżował, prowadząc badania terenowe w Karpatach Wschodnich, na Pokuciu, Wołyniu, Polesiu, w Tatrach, Wielkopolsce, Kujawach i Pomorzu Gdańskim.
Wtedy to właśnie Przełom Wisły nazwał Wisłą Śmiałą.
W czasie rzezi galicyjskiej Jakuba Szeli 1846 pobity przez chłopów i więziony we Lwowie, przeszedł na pozycje radykalnie antydemokratyczne i antychłopskie. 1846 zamieszkał we Lwowie. W czasie Wiosny Ludów należał do lwowskiej Gwardii Narodowej. Podejrzewany o zbyt ścisłą współpracę z zaborcą, próbował to odeprzeć w Widzeniu Janusza (1848) i Słowie o Sławie (1848), wyrażając sympatię dla ruchów wyzwoleńczych.
Mimo że w dziedzinie geografii był samoukiem, dzięki lekturze, badaniom terenowym i kontaktom z przedstawicielami różnych dziedzin wiedzy posiadł dość dużą wiedzę na ten temat. Mimo niewielkiego dorobku naukowego (najważniejsza praca do tej pory Rzut oka na północne stoki Karpat pod względem przyrodzenia – nowoczesny jak na owe czasy opis rzeźby terenu, hydrografii, podziału fizyczno-geograficznego i elementów etnografii południowej Polski) w 1849 został mianowany profesorem nadzwyczajnym „geografii powszechnej, fizycznej i porównawczej” na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie objął pierwszą w Polsce, a drugą na świecie (po berlińskiej, założonej przez Carla Rittera) katedrę geografii.
Katedrą tą kierował w latach 1849-1852,po czym został usunięty, posądzony o rzekomą nielojalność wobec władz austriackich. Wtedy przeniósł się na Pokucie i ponownie do Lwowa.
We wrześniu 1867 powrócił do Krakowa.
Zmarł pod koniec 1872 roku, 2 grudnia.
Pod koniec życia otoczony niechęcią z powodu zmienności poglądów politycznych i odstąpienia od ideałów młodości, szczególnie po upadku powstania styczniowego. Mimo to, w uznaniu zasług literackich i naukowych, pochowany został w krypcie zasłużonych na Skałce.
Pisząc tekst korzystałam z Wikipedii i portalu wiedzy.onet.pl
Tu również ciekawy tekst o bohaterze mojej opowieści:
I jeszcze o Wiśle Śmiałej, z IBedekera, autorstwa Waldemara Nocnego. Z tego wpisu „pożyczyłam” mapę do mojego wpisu