STS „LWÓW” -Kolebka Nawigatorów

13 dnia sierpnia 1923 roku do portu w Gdyni zawinął pierwszy statek oceaniczny – SS Kentucky pod banderą francuską.
Ale to nie jedyne morskie wydarzenie tego dnia. Wiele mil na południe od Gdyni, tegoż właśnie 13 sierpnia 1923 roku, żaglowiec STS Lwów jako pierwsza jednostka pod polską banderą przepłynął równik.
Kiedy po I wojnie światowej Polska pojawiła się na mapach Europy, odzyskała wolność , odzyskała też dostęp do morza. Niestety nie było żadnego większego portu Gdańsk został wszak ogłoszony Wolnym Miastem.
Rozkaz marszałka Józefa Piłsudskiego brzmiał:
„Z dniem 28 listopada 1918 roku (rocznica bitwy pod Oliwą) rozkazuję utworzyć Marynarkę Polską, mianując jednocześnie pułkownika marynarki Bogumiła Nowotnego szefem Sekcji Marynarki Wojennej przy Ministerstwie Spraw Wojskowych”.
Tak powołano Polską Marynarkę Wojenną.
Zaś w dniu zaślubin Polski z morzem (10 lutego 1920) w Rewie na dziesięciu szkutach wciągnięto polskie bandery, tworząc zalążek Polskiej Marynarki Handlowej.
Potrzebna była szkoła morska do szkolenia przyszłych kadr. Powołano ja 17 czerwca 1920 roku w Tczewie. Gdynia jeszcze wtedy była małą wioską i dopiero planowano budowę nowego portu, nowego portowego miasta, magistrali węglowej…
Szkołę Morską przeniesiono do ‚Polskiego Cudu nad Zatoką”, bo tak nazywano Gdynię, dopiero w 1930 roku.
Szkolący się marynarze, przyszli oficerowie, kapitanowie, nawigatorzy itd, itd.. nie mogą uczyć się tylko teoretycznie, z książek. Oni na własnej skórze muszą poznać jak wygląda życie na morzu.
I właśnie STS Lwów stał się pierwszym polskim żaglowcem szkolnym, pierwszą , jak go nazywano, „kolebką nawigatorów”
Gdy go zakupiono, liczył sobie lat 51. Zwodowano go w 1869 roku w Birkenhead w Anglii w Stoczni G.R.Cloover&Co. Był jednym z pierwszych stalowych żaglowców. Jego pierwotna nazwa brzmiała „Chinsura”. Potem był w rękach włoskich, holenderskich.
Zakupiono go latem 1920 r., za 247 000 dolarów i przebudowano na cele szkolne, dla tczewskiej Szkoły Morskiej. Otrzymał imię „Lwów”.

Pierwszym kapitanem został Tadeusz Ziółkowski- ten sam, który w sierpniu 1939 roku jako komandor Urzędu Pilotów w Porcie Gdańskim nie chciał się zgodzić na wprowadzenie doń pancernika, który 1 września rozpoczął II Wojnę Światową. Kapitana rozstrzelano w Wielki Piątek roku 1940 w obozie Stutthof.
To właśnie on był dowódcą Lwowa, gdy ten dnia 13 sierpnia 1923 roku jako pierwsza polska jednostka przekroczył równik.Na pokładzie odbył się również pierwszy, polski, równikowy chrzest
W czasie tego rejsu do Brazylii znajdował się też jego następny dowódca- kapitan Mamert Stankiewicz, znany doskonale ( dzięki książce Karola Borhardta) jako „znaczy kapitan”. Był dowódcą w latach 1924-26. Potem pływał na statkach handlowych, był kapitanem pierwszego statku zakupionego dla PMH, którym był SS”Wilno”. Ceniono jego wysokie umiejętności nawigacyjne. Potem został kapitanem transatlantyków „Pułaskiego” „Piłsudskiego””Kościuszki”.
Śmierć miał morską, na „Piłsudskim”, w listopadzie 1939 w czasie konwoju do Nowej Zelandii. Zmarł w wyniku hipotermii i ataku serca po tym gdy jako ostatni- jako kapitan- opuścił swój statek. Wyłowiony jako rozbitek, wyziębiony zmarł w wieku lat 50. Pochowano go na wschodnim wybrzeżu Anglii w pobliżu Hartlepool niedaleko Middlesbrough. Pośmiertnie odznaczono go orderem Virtuti Militari.

Ostatnim kapitanem „Lwowa” ( w właściwie komendantem- bo takim mianem określano na nim dowódcę) pod koniec 1926 roku został Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz. Dowodził żaglowcem do 1929 roku. Potem został komendantem następcy „Lwowa”- „Daru Pomorza”

STS „Lwów” przebył łącznie w podróżach szkolnych 65 000 Mm.

a co znaczy STS ?- Sail Training Ship- żaglowy statek szkolny

13 lipca 1930 roku przekazano banderę na „Dar Pomorza” a sam „Lwów” przekazano Marynarce Wojennej. Służył jako hulk dla załóg okrętów podwodnych, potem był magazynem, a w końcu węglową krypą. W 1938 roku poszedł na złom.
Szkoda…… Wielka szkoda…

I jeszcze nieco danych technicznych na temat „Lwowa”- również ze strony dobroni.pl

ORP „Lwów” – podstawowe dane

typ: trzymasztowy bark (pierwotnie fregata)
rok budowy: 1869
stocznia: G.R. Cloover and Co., Birkenhead (Anglia)
materiał konstrukcyjny: stal
nośność: 1293 BRT
wymiary:
długość:
z bukszprytem 85,1 m
kadłuba: 79 m
szerokość 11, 4 m
zanurzenie 6, 3 – 6, 9 m
wysokość głównego masztu od pokładu: 42 m
powierzchnia żagli ok. 1500 m2
silniki pomocnicze żarowe 2 x Kromhout o mocy 360 KM
załoga w czasie służby szkoleniowej: 35 marynarzy + 140 uczniów
załoga w Marynarce Wojennej: 14 podoficerów + 15 marynarzy
osiągi:
prędkość na silniku: 6 węzłów
prędkosć pod żaglami: 12,5 węzła (najwyższa notowana)
przebył łącznie ok.: 65 tys. mil

Komendanci

Tadeusz Ziółkowski (1921-1923)
Mamert Stankiewicz (1924-1927)
Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz (1928-1929)